Piekeren
Arbeidspsycholoog Michelle Van Laethem onderzocht de relatie tussen werkstress en slaap. Conclusie: wie piekert, slaapt slechter en wie slecht slaapt, heeft meer stress. Hoe doorbreek je die vicieuze cirkel?

Het is tijd om naar bed te gaan, maar het werk van de volgende dag spookt alweer door je hoofd. Vergaderingen die gepland staan, gesprekken die voorbereid moeten worden en mails die je moet versturen. Gevolg: in plaats van uit te rusten houden deze gedachten je uit je slaap.

Dat werkstress en gepieker over werk kunnen leiden tot een verstoorde nachtrust, ligt voor de hand. Arbeidspsycholoog Michelle Van Laethem ontdekte door haar promotieonderzoek dat het ook de andere kant op werkt: slecht slapen zorgt voor stress. Van Laethem: „Als je slecht slaapt, ben je moe. De dingen die je doet op het werk, doe je wel, maar waarschijnlijk minder goed dan normaal. Dus ga je piekeren en raak je in de stress.”

Sterker nog, Van Laethems onderzoek toonde een vicieuze cirkel tussen slaap en werkstress aan: er is wederzijdse beïnvloeding. „Bij veel stress, pieker je over het werk en ga je slechter slapen. Bij slecht slapen ben je meer geneigd om te piekeren.”

Voor haar onderzoek volgde Van Laethem een paar jaar lang een groep van 2.000 Zweden en 1.000 Nederlanders. Daarnaast bestudeerde ze een groep van 44 promovendi die een dagboek bijhielden rond de verdediging van hun proefschrift. De gemeten stressniveaus van de promovendi namen toe in aanloop naar de verdediging, en vertoonden direct erna een scherpe afname. Ook de slaapkwaliteit verbeterde onmiddellijk. Van Laethem: „We weten niet waarmee het begint, slecht slapen of stress, maar we weten wel dat beiden elkaar steeds blijven beïnvloeden”, zegt Van Laethem, die vorige maand zelf promoveerde aan de Radboud Universiteit.

Ze vervolgt haar onderzoek aan de Universiteit van Amsterdam, waar ze onder meer gaat bekijken hoe verbondenheid van werknemers met de werkplek (bijvoorbeeld via smartphonegebruik) hun slaap en werkprestaties beïnvloedt.

Optimaal herstellen

Dat we geneigd zijn ’s avonds te piekeren, heeft veel te maken met ons gebrek aan mentale rust, zegt Van Laethem. „We zijn tegenwoordig de hele dag door druk en nemen nauwelijks tijd om bij te komen. Daarom is een van mijn aanbevelingen om tijdens vrije momenten ook echt optimaal te herstellen.”

Dat kan volgens de onderzoekster op verschillende manieren: tijd nemen om na het werk te mediteren of te sporten, bijvoorbeeld, of door af te spreken met vrienden. Positieve afleiding is het sleutelwoord om piekeren te vermijden, aldus Van Laethem. „Op het moment dat je gaat slapen, is je hoofd dan weer vrij.”

Eenmaal in bed, zorg dan voor goede slaapomstandigheden zodat je zo lang mogelijk aaneengesloten kunt slapen. Hoe lang verschilt per persoon, voor de meeste mensen is zo’n acht uur per nacht ideaal. Drink bijvoorbeeld niet te veel voordat je naar bed gaat, zodat je er ’s nachts niet uit hoeft. Mijd cafeïne voor het slapengaan en ga op vaste tijden naar bed.

Om de vicieuze cirkel te doorbreken moet je echter ook de oorzaak aanpakken, zegt Van Laethem, en aankaarten bij je werkgever dat je slecht slaapt. „Niet veel mensen zullen dat met hun werkgever willen bespreken, omdat het een persoonlijk onderwerp is. Maar begin er liever op tijd over, dan dat het te laat is en je opgebrand raakt. Wees moedig.”

Daarvoor moet je natuurlijk wel eerst doorhebben dat de balans weg is. Werk je elke avond tot tien uur door en heb je daardoor bijvoorbeeld geen tijd meer voor je gezin? Dan klopt er iets niet.

Van Laethem: „Ik stoorde me er zelf bijvoorbeeld aan dat alle e-mails die ik las in mijn hoofd bleven zitten. Door mijn werkmail te verwijderen van mijn telefoon kan ik dat nu veel beter loslaten.”

Bron: nrc